Groei zorgcoöperaties ondanks hindernissen
Het aantal initiatieven van burgers om in hun dorp of wijk het zorgaanbod zelf te organiseren groeit gestaag. Het Landelijk Netwerk Bewonersinitiatieven telt al meer dan vierhonderd projecten. De emancipatiebeweging van actieve bewoners dreigt echter vast te lopen door allerlei wet- en regelgeving.
Op verzoek van staatssecretaris Martin van Rijn van VWS verkent het landelijk netwerk bewonersinitiatieven ‘Nederland Zorgt Voor Elkaar’ (NLZVE) hoe het gaat met bewonersinitiatieven in het sociale domein, zoals zorgcoöperaties en stadsdorpen. ‘Een paar burgerzorginitiatieven zoals Austerlitz Zorgt en Zorgcoöperatie Hoogeloon zijn zeer bekend en veel beschreven’, zegt algemeen coördinator Jan Smelik van NLZVE. ‘Maar inmiddels zijn er veel meer burgerinitiatieven ontstaan in verschillende vormen en maten. We hebben hier een kleine greep uit gedaan om aan te tonen hoe divers het aanbod is. De voorbeelden zijn de Coöperatieve vereniging ‘Anna Zorgt’ uit Sint Annaland, de Coöperatieve vereniging ‘Tot uw Dienst’ uit Laarbeek, ‘Zorgcoöperatie Loppersum’ uit Loppersum, ‘Buurtcoöperatie Oostelijk Havengebied’ uit Amsterdam en ‘Stichting Kracht van Zuilen’ uit de Utrechtse wijk Zuilen.’
Systeemwereld
Hoewel er voldoende voorbeelden zijn van geslaagde initiatieven, ziet Smelik dat het opzetten van zo’n burgerinitiatief nog steeds sterk wordt belemmerd door de ‘systeemwereld’. ‘Het is alles behalve eenvoudig om zo’n burgercoöperatie op te zetten. Zeker niet als je als stichting of vereniging iets wilt doen met vastgoed of als je professionele zorgmedewerkers wilt inzetten. Dan zie je dat gemeenten, banken, verzekeraars en zorgorganisaties vaak niet gewend zijn om met een burgercoöperatie om te gaan. Er bestaat een web van geschreven en ongeschreven regels die het vaak heel moeilijk maakt om bijvoorbeeld een zorglocatie te kopen als vereniging of een contract te sluiten met een zorgverzekeraar.’
Elitair
Aangezien het aantal ouderen tot 2040 zal verdubbelen, is het noodzakelijk dat er meer zorginitiatieven ontstaan in dorpen en wijken. ‘Het is helder dat staat gefinancierde zorg dat niet allemaal gaat oppakken’, zegt Smelik. ‘Burgerinitiatieven zijn nodig, want de sociale cohesie in buurten en wijken is vaak ontoereikend. Men weet vaak niet eens hoe de buurman heet, laat staan dat men een boodschap voor hem gaat doen. Mensen willen die boodschappen best doen, maar daarvoor is wel enige organisatie of vereniging in de buurt nodig.’ Smelik ziet bovendien dat gepensioneerde zestigers en zeventigers met een bestuurlijke achtergrond vaak dingen van de grond krijgen. ‘Maar ook minder welvarende dorpen en buurten met minder hoog opgeleide mensen verdienen initiatieven, anders groeit het scheef en worden zorgcoöperaties elitaire aangelegenheden.’
Bekijk hier de vijf zorginitiatieven.